Ukrayna’daki Engelli Çocukların Hikayesi

Ukrayna’daki Engelli Çocukların Hikayesi-14 Nisan 2015’te çekilmiş bu fotoğrafta, 5 yaşında  görme engelli bir çocuk, Lev,  Kiev’deki Engelli Çocuklar Merkezinde resim dersinde oyun oynuyor. Ukrayna Uluslararası Hukuk Grubu, Engelli Hakları Birimi 16 Nisan 2015’te yayınlanan bir raporda, Ukrayna’da sayısı giderek artan engelli çocukların yetimhanelerde  ve kurumlarda, ihmal ve tacizle mahvolmuş bir hayata mahkum edildiğini söyleyen raporunu yayınladı.

Ulusararası Hukuk Grubu perşembe günü yayınlanan raporunda Ukrayna’da sayısı giderek artan engelli çocukların  yetimhanelerde  ve kurumlarda, ihmal ve tacizle mahvolmuş bir hayata mahkum edildiğini söyledi.

Engeli Hakları Biriminin üç yıllık araştırmasına göre  Ukrayna hükümeti, engellilerin topluma entegrasyonuna yardımcı olan küresel eğilime karşı çıkarak, yetimhanelerin ve çocuk evlerinin bütçesini büyütüyor.

Raporun söylediğine göre, Ukrayna’da yuvalardaki çocuklar fiziksel ve cinsel şiddete maruz kalıyor. Ayrıca cinsel ilişki, iş gücü, pornografi alanlarında sömürülme tehlikesiyle yaşıyor. Engelli Hakları Birimi Başkanı Laurie Ahem, engelli çocukların bütün hayatları boyunca bu kurumlarda hor görüldüğünü ve mutsuz olduğunu söyledi.

Gözetim altındaki çocukların sayısı için güvenilir hiçbir kaynak olmamasına rağmen, tahminler 82,000 ve 200.000 arasında değişmekte.

Çoğu ülke bu kurumları kapatıp, çocukların aileleriyle ve toplumla yaşamasını desteklerken, Ukrayna yetimhaneleri inşa etmeye devam ediyor. Engelli Hakları Birimi araştırma projesini yöneten Eric Mathews, “Bu kurumların birçok açıdan tehlikeli olduklarını ve çocukların temel haklarını ihlal ettiklerini biliyoruz.” demekte.

Mesele şu ki, genellikle engelli çocukları yuvalara kapatmak, onların topluma entegrasyonunu sağlamak için program oluşturmaktan daha kolay ve daha az masraflı olarak görülüyor.

Başkent Kiev’de Rodyna Günlük Bakım Merkezi Müdürü Larissa Samsonova, kültürel konuların da bir etken olduğunu belirterek ekliyor. “Engelli çocuklar hala bir tabu gibi görülüyor.”

Engelli çocuklarla uğraşan aileler, kötü idare edilen hükümet hizmetlerine güvenmekten başka alternatifleri olmadığını belirtiyor. Nataliya Palok, kızı Lera’ya 3 yaşına girmeden birkaç ay önce normalden farklı bir otizm teşhisi konduğunu söyledi. Palok, şimdi 11 yaşında olan Lera’yı, günlük bakım merkezine yerleştirmeden önce, devlet okulu sistemiyle yıllarca yetiştirdi. Fakat şimdi kızını devlet kurumlarına yerleştirmek zorunda kaldı ve bu durumdan da oldukça endişeli. Lera düzenli sara nöbetleri ve özel bakım sıkıntısı çekiyor ve hükümetin sağlık hizmetleri Lera’ya gerekli olan 30 dakikalık konuşma ve hareket terapisini her 3 ayda bir sağlayabilecegini söyledi.

“Bunlarla benim sorunumu çözdüklerini sandılar.” diyor Lera’nın annesi Palok ve ekliyor: ”Onlara benim çocuğumun her gün bakılmaya ihtiyacı olduğunu söylediğimdeyse çocuğumu terapi okuluna götürmemi önerdiler.”

Lera şimdi zamanının çoğunu ücretler, bağışlar ve devlet yardımlarının birleşimiyle kurulan Rodyna merkezinde geçiriyor. Bakım Merkezi Müdürü Samsonova ise,  ailelerin masrafların en azından üçte birini ödemesi gerektiğini söylüyor.

Engelli Hakları Birimi gibi teşkilatların Ukrayna’ da özendirilmesini şart zira Rodyna gibi merkezler yoğun talep almakta.

Kendi merkezi 20 çocukla ilgilenen Samsonova “Her geçen gün yeni aileler çocuklarını getirmek için bizi arıyorlar fakat yeterince yerimiz yok.” diyor.

Samsanova, ailelerin çocuklarını yuvalara teslim ettiğini veya bazen kardeşleriyle bazen de kendi başlarına evde bıraktıklarını söylüyor.

Engelli Hakları Birimi, Ukrayna Zihinsel Engelliler Koalisyonuna üye olanların çoğunun günlük bakım merkezlerine, kaynaştırma eğitimine veya terapi servisine hiç giriş yapmadığını belirterek sistemde engellilerin ailelerinden koparılmasının kaçınılmaz bir sonuç olduğunu söylüyor.

Ukrayna’da UNİCEF çocuk koruma uzmanı olan Gabrielle Akimova, devlete ait istikrarsızlığın sıkıntıları arttırdığını söyledi.

“Kısıtlı hükümet bütçeleri, Doğu Ukrayna’daki kavgadan kaynaklanan yoğun nüfus değişimiyle birleşerek,  daha fazla çocuğun yuvalara yerleştirilmesi olasılığını artırmakta.” diyor.

Engelli Hakları Birimi, 3 yılı aşkın süredir 30’dan fazla kurumu ziyaret eden müfettişlerinin kurumlarda çocuklara karşı çok sayıda kötü davranış duyumu aldıklarını belirtti.

Engelli Hakları Birimi müfettişlerine, Batı Ukrayna’da Rozdil yetimhanesinde, yaşları küçük olan çocukların yaşı büyük olanlarca kontrol altında tutulduğu  söylendi. Müfettişler, “Elinde bir çift muşta ile bir gencin diğer çocukları beklediğini gözledik.” dedi. Grup, bazı evlerde yetersiz sayıda personelin ihmal ve istismara yol açtığını söyledi.

Engelli Hakları Birimi müfettişleri, aşırı düzenlenmiş alanlarda sınırlı hareket alanı sağlanan çocukların neredeyse bütün günlerini erişkinlerle çok az temas kurarak geçirdiklerini ve bu durumun çocukların gelişiminde oldukça olumsuz etkiler bıraktığını da belirtmekte.

Hayat Sende Gönüllüsü Ayten Manav tarafından şuradan çevrilmiştir